Martin Scorsese

Sinh ngày 17.11.1942, Martin Scorsese là đạo diễn người Mỹ gốc Ý, bắt đầu sự nghiệp làm phim từ thập niên 70 cho đến nay, ông có 3 tác phẩm góp mặt trong danh sách 100 phim hay nhất của Viện Hàn Lâm Mỹ.

Người đàn ông được xưng tụng là “ông trùm phim gangster” có tuổi thơ khá bình lặng, sinh ra ở New York và mắc bệnh hen suyễn từ nhỏ, nên thú vui giải trí duy nhất của ông chính là điện ảnh. Mỗi cuối tuần, cậu bé Marty (tên thân mật của Martin Scorsese) được gia đình đưa đến rạp chiếu phim và từ đó chìm đắm trong những thước phim đầy mê hoặc. Ngoài ra ông còn một người sùng đạo, thậm chí từng có dự định trở thành linh mục. Thế nhưng điện ảnh mới thật sự là đam mê lớn nhất của cuộc đời, việc lớn lên ở New York và chứng kiến sự xa hoa giàu sang lẫn cả những mặt trái đầy tệ nạn của thành phố đã trở thành nguồn cảm hứng lớn nhất trong các tác phẩm của ông. Ký ức về New York của Martin Scorsese đậm sâu đến mức trên phim, dấu ấn bản sắc và tinh thần Mỹ đã trở thành thương hiệu của ông. Đồng thời, việc tiếp cận các bộ phim theo chủ nghĩa Tân hiện thực Ý và Làn sóng mới Pháp, cộng với tín ngưỡng của một người sùng đạo truyền thống đã được ông tích tụ thành những tinh hoa đậm đặc chất riêng và giúp ông ghi danh vào hàng ngũ những nhà làm phim xuất sắc tiên phong của phong trào New Hollywood cùng với các tên tuổi khác như Francis Ford Coppola, Steven Spielberg, Roman Polansky, Ridley Scott, Woody Allen và Georges Lucas... 

Nếu Woody Allen gây dấu ấn bằng những bộ phim hài, tình cảm đầy lãng mạn nhưng cũng cũng đầy tính châm biếm thông minh, Georges Lucas tạo nên cả một thiên sử thi Stars War mang tầm ảnh hưởng sâu vào văn hóa đại chúng, Steven Spielberg khai sinh khái niệm “bom tấn mùa hè” thì Martin Scorsese đánh thẳng vào những góc khuất của xã hội mà con người đối mặt hằng ngày. New York trong phim của Scorsese không hào nhoáng lãng mạn với Jazz và tình yêu như Woody Allen. Ông khắc họa nơi đây giống một thành phố đầy rẫy tệ nạn, một sư thối nát cần được “dội rửa” bằng một trận mưa to. Triết lý trong phim Martin Scorsese một phần ảnh hưởng từ một trong những thần tượng của ông, huyền thoại Akira Kurosawa. Nổi bật nhất là thủ pháp miêu tả tâm lý nhân vật dựa trên sự dằn xé nội tâm, nỗi đau mà họ đã phải trải qua, có thể những điều đấy đến từ sự bất công của xã hội, hoặc xuất phát từ tâm lý ức chế trước cách mà con người cư xử với nhau. Tự cô lập bản thân đến mức rối loạn nhân cách, lệch lạc nhận thức dẫn đến hành động bộc phát, nổi loạn, bất chấp tất cả để làm theo điều mà bản thân cho rằng đấy là vì công lý, chính là cách ông tạo ra một trong những nhân vật phản anh hùng xuất sắc nhất mọi thời đại – Travis Bickle trong Taxi Driver. Bộ phim đã đoạt giải Cành Cọ Vàng tại Liên hoan Phim Cannes 1976.

Martin Scorsese không chỉ giỏi về tư duy làm phim mà còn khá “mát tay” trong việc chọn diễn viên. Năm 1973, tác phẩm Mean Streets ngoài việc tạo được dấu ấn và định hình phong cách làm phim gangster của ông, còn giới thiệu một gương mặt trẻ đầy tiềm năng là Robert De Niro. Từ đây tình bạn kéo dài hơn 40 năm của hai người bắt đầu, tên tuổi của Robert De Niro gắn liền với những bộ phim gangster mang thương hiệu Scorsese.

Martin Scorsese đã tạo ra một thế giới những tên giang hồ lém lỉnh, láu cá, đồng thời cũng sẵn sàng giết chóc không khoan nhượng với một cái đầu nóng như nhung nham. Để rồi sau đấy, thông điệp mà ông muốn truyền tải vẫn nổi bật lên khi cho các nhân vật đều lãnh hậu quả theo nhiều cách khác nhau, bị thanh trừng, phản bội nhau, bị dằn vặt lương tâm… Tất cả đều là lời cảnh tỉnh ngầm cho người xem nhìn rõ sự thật trần trụi và kết cục không mấy hoàn hảo của thế giới Mafia. Sang đến thập niên 2000, vào lúc này nhiều đạo diễn cùng thời với ông đã qua thời đỉnh cao, thế nhưng Martin Scorsese vẫn không ngừng học hỏi, làm mới bản thân và tiếp tục giữ vững phong độ làm phim. Đặc biệt, bộ phim The Departed được làm lại từ Vô Gian Đạo của Hongkong với sự tham gia của Leonardo DiCaprio, Matt Damon, Jack Nicholson…đã giúp Martin lần đầu tiên chiến thắng tại Oscar ở hạng mục Đạo Diễn Xuất Sắc Nhất. Đặc biệt, trong giai đoạn này, Leonardo DiCaprio chính là “chàng thơ” mới của ông. Họ đã cùng hợp tác với nhau trong năm phim, ba phim trong số đã đem về đề cử Oscar Nam Chính Xuất Sắc Nhất cho Leo. 

Vào những ngày cuối năm 2019, điện ảnh thế giới lại một lần nữa dậy sóng vì The Irishman chính thức ra mắt.

Với nhịp điệu chậm rãi, âm nhạc vẫn đặc sắc như thường lệ, The Irishman vẫn có những màn thanh toán đẫm máu và đầy bạo lực thường thấy. Vẫn xoay quanh tình nghĩa anh em trong thế giới ngầm, sự trừng phạt, sụp đổ của đế chế tội phạm và cái giá phải trả cho những tội ác mà các nhân vật gây ra, The Irishman thậm chí còn gây ám ảnh ở đoạn kết, kèm theo đấy là tâm trạng thoáng buồn, day dứt ở một số phân đoạn. Sự tâm huyết của Scorsese còn thể hiện ở chỗ ông đã không ngần ngại mất rất nhiều thời gian và kinh phí để sử dụng kỹ xảo giúp “trẻ hóa” các diễn viên cho phù hợp với vai diễn của họ. Được sự hậu thuẫn của Netflix, bộ phim được giới phê bình lẫn khán giả đều dành nhiều đánh giá tích cực. Tại lễ trao giải Oscar lần thứ 92, phim được đề cử ở 10 hạng mục, bao gồm các giải quan trọng như Phim Hay Nhất, Đạo Diễn Xuất Sắc và Nam Phụ Xuất Sắc Nhất (dành cho Al Pacino). 

Trong khi The Irishman tái hiện thời hoàng kim của thể loại phim băng đảng, Martin Scorsese lại gây choáng ngợp bằng phim mới với màn hợp tác giữa Robert De Niro và Leonardo DiCaprio. Killers Of The Flower Moon dựa trên câu chuyện có thật về những vụ án mạng bí ẩn xảy ra tại Oklahoma. Tác phẩm là ứng viên nặng ký hứa hẹn sẽ càn quét mùa giải thưởng sắp tới. Có thể thấy rằng ở trong lòng công chúng, ông đã và mãi luôn là một trong những đạo diễn xuất sắc nhất lịch sử điện ảnh. Di sản ông để lại cho nền điện ảnh là vô giá và vẫn luôn được gìn giữ, phát triển, được coi là giáo trình giảng dạy quý giá. Đồng thời Martin Scorsese đã trở thành một tượng đài gắn liền với dấu ấn lịch sử huy hoàng của phong trào New Hollywood một thời, góp phần hồi sinh và biến Hollywood trở thành kinh đô điện ảnh thế giới.