Nhận 12 đề cử Oscar trong đấy có 3 lần đoạt giải, từng 7 lần thắng Quả Cầu Vàng, Jack Nicholson được xem là một trong những diễn viên xuất sắc nhất thế giới.
Cái tên Jack Nicholson có lẽ không hề xa lạ đối với các tín đồ điện ảnh, bởi đây là nam diễn viên có thể được xem là độc đáo nhất Hollywood. Gọi như thế bởi ở Nicholson ngoài kỹ năng diễn xuất điêu luyện thì ông luôn tràn đầy năng lượng cho tất cả vai diễn của mình – một sự “điên loạn” đến hoàn hảo.
Nhắc đến tuýp nhân vật có tâm lý bất thường, thần kinh không ổn định thì không khó để liệt kê tên các diễn viên thượng thừa đủ khả năng đảm nhận. Nhưng trường hợp của Jack Nicholson thì ông không chỉ bất ổn trên phim mà còn “điên” cả ở con người thật ngoài đời. Ánh mắt sắc lạnh nhưng chất chứa sự cuồng loạn đi cùng nụ cười với khuôn miệng nhếch sang hai bên đầy tàn độc, đã trở thành thương hiệu của Nicholson.
“Gã điên” Nicholson bắt đầu sự nghiệp diễn xuất từ rất sớm, cuối thập niên 50 ông đã có cơ hội xuất hiện trong The Cry Baby Killer (1958) và sau đấy hoạt động ở vai trò biên kịch.
Năm 1969 bộ phim Easy Rider do Dennis Hopper – một siêu sao vào thời điểm ấy làm đạo diễn đã giúp Nicholson có được đề cử Oscar đầu tiên trong sự nghiệp. Bắt đầu từ Five Easy Pieces (1970), công chúng dần nhận ra nam diễn viên là một nhân tố nổi bật mới, có thể đảm nhận dạng vai có nội tâm phức tạp và tính cách nổi loạn.
Quả ngọt đến với Jack Nicholson vào năm 1975 khi ông hóa thân thành một tội phạm có vấn đề được đưa vào viện tâm thần để chữa trị trong bộ phim One Flew Over The Cuckoo’s Nest. Để chuẩn bị cho vai diễn McMurphy, Nicholson cùng các đồng nghiệp đã thực sự sống và sinh hoạt trong khu tâm thần của bệnh viện. Nhờ sự quan sát thực tế và trải nghiệm sống động đã giúp Jack Nicholson nhập vai một cách hoàn hảo. Màn trình diễn tuyệt vời và ấn tượng đến mức nhiều phân đoạn của ông có thể đưa vào giáo án dạy diễn xuất. Đây cũng là tác phẩm thường xuyên góp mặt trong danh sách những bộ phim hay nhất mọi thời đại và còn nhận được Big Five Oscar năm ấy (năm giải thưởng quan trọng nhất) gồm: Phim Hay Nhất, Kịch Bản Xuất Sắc, Đạo Diễn Xuất Sắc, Nam Chính Xuất Sắc, Nữ Chính Xuất Sắc.
Như một mối duyên phận với dạng vai “tưng tửng”, năm 1980 lại một lần nữa Jack Nicholson trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng với người yêu phim trên khắp thế giới với vai Jack Torrance – một nhà văn bị ma ám trong siêu phẩm kinh dị mọi thời đại: The Shining.
Hình ảnh tên đồ tể khát máu Jack Torrance dùng rìu đập nát cửa và thò mặt vào thốt lên “Here’s Johnny!” được xem là khoảnh khắc đáng nhớ nhất trên màn ảnh. Câu thoại vốn được Jack Nicholson ứng biến từ một show truyền hình nổi tiếng đã tạo sự đáng sợ cho bất kỳ khán giả đã nào xem phim. Phim do Stanley Kubrick làm đạo diễn, một người được xem là thiên tài vĩ đại kết hợp cùng tài tử “loạn trí” kiệt xuất đã biến The Shining trở nên bất tử. Nếu không là Nicholson thì không thể nào có một Jack Torrance ghê rợn đến vậy, bởi vì “All work and no play makes Jack a dull boy” chỉ khủng khiếp dưới bộ dạng tên nhà văn “đội lốt” Jack Nicholson cứ chăm chú đánh máy suốt ngày này qua ngày khác.
Sau khi giành giải Oscar thứ hai ở hạng mục Nam Phụ Xuất Sắc trong Terms Of Endearment vào năm 1983, Jack Nicholson lại tiếp tục chứng minh rằng ông là thần tượng duy nhất của nước Mỹ đủ khả năng nhận những loại vai yêu cầu sự tập trung cao độ, tất nhiên là kèm độ “khùng” ở một mức nào đó. Việc này được thể hiện qua việc Nicholson vào vai “hoàng tử tội phạm” khét tiếng Joker – kẻ thù mạnh nhất của Batman.
Năm 1989 tác phẩm Batman do Tim Burton làm đạo diễn sau khi ra mắt tại các rạp chiếu phim đã tạo được tiếng vang và nhận về phản hồi tích cực. Tuy nhiên lời khen dành cho Batman do Michael Keaton thể hiện chỉ ở mức vừa phải, phần chú ý còn lại đều dồn hết vào nhân vật Joker của Jack Nicholson. Thật vậy, trước khi Heath Ledger tạo nên một hình tượng Joker thông minh, đam mê cái ác đến khó lường, hay Joaquin Phoenix lại là Joker mang số phận đáng thương, bị chà đạp đến mức nổi dậy để đạp lên tất cả, trở thành kẻ thống lĩnh tội phạm thì Jack Nicholson đã xây dựng hình ảnh Joker khá…vui tính, điên loạn nhưng không kém phần tinh quái. Tạo hình của Nicholson được nhận xét là tương đồng nhất với phiên bản truyện tranh, cái “điên” của Nicholson được đẩy tới đỉnh cao khi đóng Joker. Chính ông cũng là người tạo dựng nền móng đầu tiên cho việc phác thảo tâm lý nhân vật Joker, giúp cho các diễn viên sau này dựa vào “khung sườn” sẵn có ấy mà có thể cải thiện và biến hóa phù hợp hơn.
Hành trang diễn xuất của Jack Nicholson không hẳn lúc nào cũng là những nhân vật nổi loạn, không bình thường. Ông cũng từng hóa thân vào các nhân vật không đòi hỏi sự cường điệu tâm lý như vai thám tử “Jack” Gittes, người nhận nhiệm vụ điều tra một vụ án phức tạp đến mức tính mạng bản thân cũng bị đe dọa trong bộ phim kinh điển Chinatown (1974) của đạo diễn Roman Polanski. Hoặc khi tham gia A Few Good Man (1992), vai phản diện Thượng tá Nathan R. Jessup với hình tượng một vị tướng chấp hành kỷ luật quân đội tới mức cứng nhắc và sự toan tính tàn độc đã được Nicholson “nhẹ nhàng” khắc họa nhưng vẫn đạt thành công.
Dù đã giã từ màn ảnh từ năm 2013, nhưng mỗi khi đề cập đến những diễn viên có tầm ảnh hưởng nhận nhiều sự hâm mộ nhất, Jack Nicholson vẫn luôn được vinh danh. Một quái kiệt xuất chúng mà Hollywood từng sản sinh.